Meer en meer Nederlandse bedrijven doen zaken met buitenlandse partijen. Niet altijd zijn dan ook de Nederlandse regels met betrekking tot het hanteren van algemene voorwaarden van toepassing die mijn collega Renate Verstraaten en ik in onze eerdere blogs op deze website uiteengezet hebben. In dit blog wil ik jullie graag informeren over een aantal bijzonderheden in het internationaal rechtsverkeer die voor jullie als ondernemers van groot belang kunnen zijn als je met buitenlandse zakenpartners handelt.
Algemene voorwaarden in het internationaal rechtsverkeer
Botsende algemene voorwaarden – Battle of Forms
In mij eerdere blog had ik al kort beschreven dat in het internationaal rechtsverkeer niet altijd de zogenaamde first shot rule van toepassing is om te bepalen of de algemene voorwaarden van verkoper of die van de koper van toepassing zijn.
Als een Nederlandse verkoper een koopovereenkomst sluit met bijvoorbeeld een Duitse koper en beide partijen verwijzen naar hun algemene voorwaarden, wordt allereerst gekeken welke regel van toepassing is op de omgang met botsende voorwaarden (“battle of forms”). Veel landen, zoals ook Duitsland en Nederland, hebben zich aangesloten bij het Weens Koopverdrag (CISG). Ook als op voorhand het Weens Koopverdrag als toepasselijk recht is uitgesloten in (een van) de algemene voorwaarden, moet toch aan de hand van dit Verdrag worden beoordeeld, of de betreffende algemene voorwaarden van iedere partij rechtsgeldig zijn opgenomen en welke set voorwaarden dan daadwerkelijk geldt.
In tegenstelling tot het Nederlands recht (first shot rule) bepaalt het Weens Koopverdrag dat de tweede verwijzing naar de algemene voorwaarden boven de eerste gaat (last shot rule). Dat is alleen anders als de eerste aanbieder van de algemene voorwaarden deze uitdrukkelijk van de hand wijst. Het is dan aan te bevelen dat de eerste aanbieder wederom naar zijn algemene voorwaarden verwijst (bijvoorbeeld in de opdrachtbevestiging), als hij wil voorkomen dat alsnog de algemene voorwaarden van de wederpartij gaan gelden. Voor meer informatie over de regels omtrent het “uitdrukkelijk van de hand wijzen” van de algemene voorwaarden van de andere partij verwijs ik jullie graag naar mijn eerdere blog.
En ook dan is en blijft het onzeker hoe deze battle of forms in het internationaal rechtsverkeer afloopt. Het hangt ervan af welk recht van toepassing is en welke rechter in welk land hierover oordeelt. Om (rechts-)zekerheid te hebben, is daarom altijd aan te bevelen dat partijen tijdens de contractsonderhandelingen afspraken maken over o.a. het toepasselijk recht en welke algemene voorwaarden zullen gelden en dit dan ook uitdrukkelijk schriftelijk vastleggen.
Juiste terhandstelling en opnemen van algemene voorwaarden in het internationaal handelsverkeer
In de praktijk blijkt echter dat het al bij het opnemen of ter hand stellen van de algemene voorwaarden misgaat. Dan zijn ze überhaupt niet van toepassing en een battle of forms vindt dan helemaal niet meer plaats. In de internationale handel worden veel hogere eisen gesteld aan het rechtsgeldig opnemen van algemene voorwaarden. Dat is omdat wetten en handelsgebruiken wereldwijd sterk van elkaar verschillen en aldus rechtszekerheid voor ieder van de handelspartijen moet worden gecreëerd.
In de internationale handel geldt dat slechts een mededeling over het bestaan van de algemene voorwaarden of een verwijzing daarnaar lang niet voldoende is. Het is niet voldoende dat de wederpartij in redelijkheid kennis kan hebben genomen van de overeenkomst, bijvoorbeeld door zelf navraag te moeten doen over de inhoud van de desbetreffende algemene voorwaarden. De aanbieder van de algemene voorwaarden moet ondubbelzinnig aan de ander duidelijk maken dat zijn algemene voorwaarden deel uitmaken van zijn offerte, waarbij het objectieve begripsvermogen van de ontvanger in overweging moet worden genomen en rekening moet worden gehouden met gewoontes en gebruiken. Bovendien wordt geëist dat de aanbieder de tekst van de algemene voorwaarden samen met de offerte naar de handelspartner toezendt of deze anderszins toegankelijk maakt. Wij adviseren dus om bij elke schriftelijke offerte de algemene voorwaarden altijd mee te sturen. Dit kan per post of per fax of ook per e-mail in een bijlage. Een verwijzing naar de website via een hyperlink kan voldoende zijn, maar dan moet de ontvanger met een klik ook meteen en direct op de site van de algemene voorwaarden belanden (slechts een verwijzing naar de algemene bedrijfswebsite ”www.abc-xyz.nl” is niet voldoende).
Taal
De algemene voorwaarden moeten daarnaast ook in een taal worden op- en ter hand gesteld die de andere partij redelijkerwijs kan begrijpen. Als bijvoorbeeld met een Duitse partij vooraf in het Engels is gecommuniceerd, kunnen de algemene voorwaarden ook in het Engels worden verzonden, alhoewel de Duitse taal de voorkeur verdient.
Let op: de verwijzing naar toepassing van de algemene voorwaarden in het contract zelf en het uitdrukkelijk van de hand wijzen van andere algemene voorwaarden, moet dan ook in dezelfde taal worden opgesteld. Als abusievelijk de verwijzing in het Nederlands is, kan het zijn dat er onjuiste terhandstelling heeft plaatsgevonden.
Forumkeuze en toepasselijke recht in internationale contracten
In welk land moet een procedure worden gevoerd en naar welk recht?
Voor een Nederlandse partij is het in de meeste gevallen prettig om bij bij een geschil de wederpartij ook in Nederland voor een Nederlandse rechter te kunnen dagvaarden. Je wilt dan niet naar een andere rechter en een ander (onbekend) rechtssysteem moeten “verhuizen”. Forumkeuze betekent dat partijen (in B2B overeenkomsten) vrij kunnen kiezen voor welke rechter en in welk land men de andere partij bij een geschil moeten dagvaarden. Omdat dit onderwerp een dermate belangrijk punt is voor grensoverschrijdende rechtsbetrekkingen en grote gevolgen voor partijen kan hebben, vereist een rechtsgeldige forumkeuze dat er tussen partijen ook overeenstemming en duidelijkheid bestaat over de vraag welke rechter internationaal bevoegd zal zijn. In het internationaal rechtsverkeer is het dan ook noodzakelijk dat beide partijen dit schriftelijke overeenkomen via een forumkeuze.
Meestal staat een forumkeuzebeding aan het einde van de algemene voorwaarden (samen met het toepasselijk recht). Wij adviseren om dit beding samen met het beding omtrent het toepasselijk recht expliciet in het individuele deel van de overeenkomst (bijvoorbeeld de offerte en opdrachtbevestiging te vermelden en door de andere partij te laten ondertekenen). Zo kun je als Nederlandse partij zekerstellen dat jij ook daadwerkelijk een procedure tegen de wederpartij kunt/moet voeren voor een Nederlandse rechter en deze ook daadwerkelijk Nederlands recht toepast (het recht waarmee je waarschijnlijk het meest bekend zal zijn).
Over het toepasselijk recht wil ik graag nog opmerken dat je ook de mogelijkheid hebt om de toepassing van het Weens Koopverdrag uit te sluiten. Als je in het beding omtrent het toepasselijk recht slechts vermeldt dat het Nederlandse recht van toepassing is, is in internationale contracten (bijvoorbeeld met een Duitse partij) het Weens Koopverdrag van toepassing omdat dit verdrag onderdeel uitmaakt van het Nederlands recht. Het Weens Koopverdrag moet dus expliciet worden uitgesloten als je niet wilt dat dit van toepassing wordt.
Eigendomsvoorbehoud
Bij een eigendomsvoorbehoud (een dergelijk beding is meestal in de algemene leverings- of verkoopvoorwaarden opgenomen) worden goederen geleverd, maar gaat de eigendom nog niet op de ontvanger over. Dat gebeurt pas als aan een aanvullende voorwaarde is voldaan (meestal door volledige betaling van de koopprijs). Indien en zolang niet aan deze voorwaarde is voldaan, verkrijgt de ontvanger nog niet het eigendom. Als de ontvanger van de door jouw geleverde goederen niet betaalt (bijvoorbeeld vanwege betalingsonwil of ook betalingsonmacht door faillissement) heb jij met een eigendomsvoorbehoud de mogelijkheid om de goederen weer terug te vorderen, omdat jij nog steeds eigenaar bent. Dit laat onverlet dat de eigendom teniet kan gaan door natrekking, vermenging of zaakvorming.
In internationale contracten kent het eigendomsvoorbehoud een bijzonderheid. Stel dat je als Nederlandse ondernemer een contract hebt gesloten met een buitenlandse partij en beide partijen zijn overeengekomen dat Nederlands recht van toepassing is en dat jouw eigen leveringsvoorwaarden met een naar Nederlands recht opgesteld eigendomsvoorbehoudsbeding gelden. Als jij de goederen al naar het buitenland hebt geleverd, wordt de rechtsgeldigheid van het eigendomsvoorbehoud getoetst aan de hand van het recht van het land waar zich de goederen bevinden. Het gevolg is dat omtrent eigendomsrechtelijke vragen niet het Nederlands recht van toepassing is (alhoewel dit in de algemene voorwaarden is opgenomen) maar het buitenlands recht. Het risico bestaat dat in veel landen het eigendomsvoorbehoud niet (volledig) wordt erkend of dat aan een rechtsgeldig eigendomsvoorbehoud extra voorwaarden zijn verbonden. Zo is het in sommige landen onder bepaalde omstandigheden vereist dat een eigendomsvoorbehoud of in een extra notariële akte wordt opgenomen of in een bijzonder register wordt ingeschreven.
Als je dus als ondernemer in een groot aantal landen jouw goederen levert en gebruik wilt maken van een eigendomsvoorbehoud, doe je er verstandig aan om voor ieder land een eigen eigendomsvoorbehoudsclausule in jouw contracten op te nemen en nader te onderzoeken of jouw eigendomsvoorbehoud ook nog ergens moet worden geregisterd in een apart register of dergelijke. Alternatieven voor een eigendomsvoorbehoud om zeker te stellen dat je geen onnodig financieel risico loopt, zijn bijvoorbeeld bankgaranties of kredietverzekeringen enz.
Met You and Me Legal ben je goed voorbereid
Internationaal ondernemen kan echt een uitdaging zijn. We helpen je graag om hierop in ieder geval op juridische vlak goed voorbereid te zijn.
Heb jij verder nog vragen over algemene voorwaarden? Wil je weten of het voor jou handig is om ze te hebben, wat de inhoud zou moeten zijn, hoe ze van toepassing worden? Wil je graag algemene voorwaarden hebben of ze laten controleren, maar wil je eerst wel eens weten wat de mogelijkheden en kosten zijn? Bellen, mailen of binnenlopen tijdens een van onze inloopspreekuren kan altijd!
Volg ons via #AVzomerpromo en #AVborrel en mis niks.
Tot de volgende blog!
Renate Verstraaten | renate@youandmelegal.com | 06-15872102
Patrick Link | patrick@youandmelegal.com | 06-24355737